ჩვენ – გაუნათლებლები

“სპეციალურმა რეპორტაჟმა“ დღეს კიდევ ერთხელ გვაჩვენა, როგორი არ უნდა იყოს კარგი გადაცემა. ვინც გქონდათ ნახვის ბედნიერება, უკვე იცით, ვისაც არ გინახავთ, გეტყვით, რომ ლაშა ხარაზიშვილის გადაცემის ერთერთი სიუჟეტი ეხებოდა იმას, რომ საქართველოში წიგნიერების დონე ძალიან დაბალია და რომ ჩვენ „თხუნელას დონეზე ვართ“. გაგეცინებათ, ალბათ და მკითხავთ, მერე რა არის მაგაში გასაკვირი და არეთიკურიო, თუმცა ჯერ სად ხართ.

ქართული ახალგაზრდობის განათლების მკვლევართა ჯგუფმა (ასე დავარქმევდი) ძველი, კარგად გამოცდილი ტაქტიკა ოდნავადაც არ შეცვალა და პირდაპირ, „ჩამჭრელი“ შეკითხვებით გავიდა ქუჩაში.

კითხვა #1: ვინ არის პეტრე მელიქიშვილი/ვინ არის ბიჭოლა?

კითხვა #2: რომელ საუკუნეში მეფობდა შოთა რუსთაველი?

კითხვა #3: ვინ გაიამარჯვა საქართველო–ვიეტნამის 1056 წლის ომში?

კითხვა #4: რა სარწმუნოებისანი არიან ბუდისტები?

კითხვა #5: რა სარწმუნოებისანი არიან ებრაელები? (თვითონ ეს კითხვაც ცალკე განსახილველი თემაა და, შევეცდები, მაგაზეც გითხრათ ერთი–ორი სიტყვა)

კიდევ ბევრი ეგეთი შეკითხვა დაისვა, თუმცა აზრის გამოსატანად, მგონი ეს ხუთიც საკმარისია.

ახლა რას ვერჩი „სპეციალურ რეპორტაჟს?“ – თუ კარგია, ჩვენ რას გვერჩის?– ასეთი რამეც შემიძლია გიპასუხოთ, თუმცა მაინც, ჯობია, უფრო დავკონკრეტდე.

ჯერ, მოდი, გეტყვით დაახლოებით, როგორ მესმის მედიის ფუნქცია (ანუ, რა გავიგე ჩემი თითქმისორწლიანი სტუდენტობიდან).

მედია (ამ შემთხვევაში უფრო ტელევიზიაზე ვსაუბრობ) უნდა იყოს მაქსიმალურად, ობიექტური, უნდა გამოხატავდეს საზოგადოების ინტერესებს,  დაინტერესებული უნდა იყოს განათლებისა დონის ამაღლებით, უნდა ნერგავდეს (ეს ცოტა უხეში სიტყვა კია, მაგრამ სხვა ვერ მოვიფიქრე) მაღალ კულტურულ–ესთეტიკურ ღირებულებებს… (დამატებითი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჟურნალისტიკის ათი მცნება).

კიდევ რამდენიმე შეკითხვა გაგიჩნდათ, ალბათ – თუ განათლების დონის ამაღლებაზეა საქმე, რას ერჩი, ბატონო, „სპეციალურ რეპორტაჟს“, ზუსტად მაგ პრობლემაზე არ იყო საუბარიო?

დავიწყოთ იქიდან, რომ გადაცემის იდეაშივე იგრძნობოდა „მოდი, ავაგოროთ სკანდალი და დავმარხოთ ახალგაზრდობა“ ტონი; გამოკითხული იყო სულ რამდენიმე, დაახლოებით, ათამდე, ადამიანი, რომლებიც, ძირითადად, სწორად ვერ პასუხობდნენ შეკითხვებს. რაც მაფიქრებინებს იმას, რომ „მკვლევარებმა“ გაცილებით მეტი ადამიანი გამოკითხეს, ხოლო გადაცემისთვის მხოლოდ ისინი აარჩიეს, რომლებმაც კითხვებზე პასუხები არ იცოდა. ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ვერავინ დამაჯერებს იმას, რომ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში (რომლის წინაც რამდენიმე რესპონდენტი იყო ჩაწერილი) სტუდენტების უმრავლესობამ არ იცის პეტრე მელიქიშვილის ან შოთა რუსთაველის ვინაობა.

ანუ, მე, პირადად, ამ გადაცემამ წამის საფიქრალიც არ დამიტოვა: ჯერ ერთი იმიტომ, რომ ვთვლი, სრული აბსურდი იყო, რაც გვაჩვენეს – საზოგადოებაში ყოველთვის იყვნენ, არიან და იქნებიან ისეთები, ვინც არ იცის თუნდაც ის, თუ რამდენი გვერდი აქვს სამკუთხედს. მართლია, ეს მთლად სასიხარულო ვერაა, თუმცა არანაირად არ გვაძლევს იმის ფიქრის საფუძველს, რომ ძირითადად, სწორედ ასეთი ხალხისგან შედგება ჩვენი საზოგადოება (უმეტესად, ახალგაზრდობა). მეორეც, როცა მაინც დგამ ნაბიჯს და პირდაპირ, თან დამრიგებლურ–დამცინავი ტონით, მეუბნები, დებილი ხარო, ისიც დაამატე, როგორც ტელევიზია რას აკეთებ იმისთვის, რომ ჩემნაირმა „დებილებმა“ რამე მაინც შეიგნონ?

აა, სერიალი გაქვს ბევრი? თან ლათინო–ამერიკული? ზუსტად ერთი წლის წინ საინფორმაციო გამოშვებაში იმხელა ტყუილი მაჯახე, რომ ლამის გულის შეტევა დამემართა? და, საერთოდ, ყველა საინფორმაციო გამოშვებას გულის ხეთქვით იწყებ? უი, უკვე შენს ეთერში გადის გადაცემა „ყოფილი ცოლების კლუბი“? „ნანუკას შოუც“ გაქვს და „თბილისი ლაივიც“?

ვერაფერს იტყვი, შთამბეჭდავი სიაა. ეს ზუსტად ის ტელევიზიაა, რომელმაც ჩვენი კულტურა და განათლება წინ უნდა წაწიოს. და, როგორც ჩანს, ამაზე მუშაობა უკვე დაიწყეს კიდეც. მართლაც რომ იმედია ჩვენი „იმედი“.

პ.ს. კინაღამ დამავიწყდა: რაც შეეხება კითხვას „რა რელიგისანი არიან ებრაელები?“ კარგი იქნებოდა, თუ დაგვიკონკრეტებდნენ, „ებრაელებში“ ერს გულისხმობდნენ, თუ რელიგიას. თუ რელიგიას გულისხმობდნენ, ყოჩაღ ჟურნალისტურ ენამოსწრებულობას, ხოლო თუ ერზეა საუბარი, დავიჯერო ფიქრობენ, რომ დედამიწაზე არცერთი ქრისტიანი, მაჰმადიანი ან, იგივე, ბუდისტი ებრაელი არ არსებობს? (თუმცა, თუ ისევ „სპეციალური რეპორტაჟის“ ამ გადაცემას გადავხედავთ, არც ის უნდა გაგვიკვირდეს, რომ ჩვენი „რეპორტიორები“ სწორედაც რომ ეგრე ფიქრობენ).